Midas Dekkers sluit lezingenreeks Darwinjaar af

Op 20 december hield Midas Dekkers de laatste Eilandlezing in het Darwinjaar. Net als de spreker zelf hadden 89 mensen de sneeuw getrotseerd. Veel minder dan de aangemelde ruim 400 mensen, maar dat deed niets af aan de goede sfeer en de lachgolven die zo nu en dan door de zaal rolden.

Net als zijn voorgangers in deze reeks, is Midas gefascineerd door eilanden. "Het is een overzichtelijk stukje wereld. Net als bij een schilderij is het belangrijkste stuk de lijst, het kader." Bij eilanden hoort ook een romantisch beeld van maagdelijkheid, het paradijs. Maar doordat het een eiland is, is die paradijselijkheid heel kwetsbaar. "Nog niet zo lang geleden was Mauritius het paradijs. Maar na de Gouden Eeuw is dat paradijs veranderd in een hel."

Waarom is op een eiland voor biologen zo veel te halen? Het is geisoleerd, het is klein en de dieren die er leven, zijn niet schuw. "Daarom kunnen er sukkels tot ontwikkeling komen. Zoals de dodo."

De dodo is een vogel die niet vliegt. In de tentoonstelling Expeditie Darwin noemen wij dat 'verloren talenten'. Op eilanden zijn nog meer rare vormen te vinden, bijvoorbeeld reuzen en dwergen. Volgens Midas volgen die dieren een "alternatieve strategie". Zo'n strategie is tegenovergesteld aan die op het vasteland, maar ze werken allebei even goed. Naast grote olifanten en kleine muizen op het vasteland, zijn er op eilanden juist dwergolifanten en reuzenratten gevonden. "Die hebben het niet begrepen, die idioten wonen dus op eilanden." Volgens Midas is dat het bewijs van evolutie: dat er van die "rare snuiters" bestaan.

De dodo blijft een raadselachtig wezen. Niemand weet hoe hij er echt uit heeft gezien. "Het leuke is om er alleen maar glimpen van op te vangen", vindt Midas. "Ik hou mijn hart vast als het onderzoeksteam van Naturalis een heel dodoskelet vindt op Mauritius. Dan zijn al onze dromen in een keer verdwenen." Een opvallende uitspraak voor een lid van het Comite van Aanbeveling voor het Dodo Research Programme...!

Op eilanden is het meestal het kwaad van buitenaf dat de onschuld vermoordt. Maar ook de genetische variatie is relatief beperkt, doordat er eenvoudigweg weinig keus is in partners. Op eilanden vind je daarom niet hele oude dieren. Ze houden het minder lang vol dan op het vasteland.

Hoe de laatste dodo dan ook aan zijn eind is gekomen, de vogel is er niet meer. "Wij vinden uitsterven de ergste vorm van sterven. Maar het is een abstractie. Want wat is een soort? Dat concept hebben wij zelf bedacht. Sterven, dat is pas tragiek. Uitsterven bestaat niet. Ik heb het zelf ook veroorzaakt, simpel door te typen: dit dier hoort niet tot die en die soort. En het gebeurt bijna dagelijks hier bij Naturalis. Geen haan die daarnaar kraait. En zeg nou zelf: mist u de dodo? Zegt u als u 's ochtends opstaat tegen uzelf: ik mis toch iets."

Toch eindigt deze Eilandlezing optimistisch. Want: "Als er een beest leeft, is het de dodo wel! Hij leeft in onze geesten voort. Anders waren u en ik vandaag niet door de sneeuw naar Naturalis gekomen."