Science Cafe: evolueert de mens nog door?

Zondagmiddag 8 maart breken de 70 bezoekers van het Naturalis Science Cafe zich gezamenlijk het hoofd over de vraag of de mens nog verder evolueert. Jos van den Broek, hoogleraar wetenschaps- communicatie aan de Universiteit Leiden, leidt de discussie in. Hij verbindt er meteen een datum aan: de mens anno 12009. In het verhaal van de evolutie een kleine stap, maar een
grote sprong voor de mensheid, om maar eens te parafraseren.

Nico van Straalen, dierecoloog en evolutiebioloog aan de Vrije Universiteit, ziet geen natuurlijke selectie meer plaatsvinden, maar dicht sexuele selectie een grotere rol toe. Er komt meer verschil tussen mannen en vrouwen. Ook ziet hij het idee van Lamarck dat verworven eigenschappen erfelijk zijn, weer terugkomen in de moderne biologie. Het is bijvoorbeeld gebleken dat de kinderen van mensen die de oorlogswinter hebben overleefd, nadelige effecten bleven ondervinden van de slechte voeding. Dit is mogelijk doordat er niet in je DNA maar op je DNA wijzigingen komen.

Zijn opponent is John de Vos, paleontoloog bij Naturalis en specialist op het gebied van de evolutie van de mens. Aan de hand van een aantal schedels legt hij kort de geschiedenis van de mens uit. "De precisiegreep is het machtigste instrument in het dierenrijk", stelt hij, "wij vormen daarmee onze omgeving in plaats van dat wij gevormd worden door onze omgeving." Hij is heel stellig: 12009 halen we niet. We sterven voor die tijd uit omdat we met teveel mensen zijn en onze omgeving vervuilen.

Worden we steeds slimmer omdat onze hersenen groter worden? Volgens John de Vos is intelligentie een toevallig bijproduct van evolutie; slimheid is pas een voordeel als je hersenen zo groot zijn, niet de reden dat hersenen groeien.

Gaan we steeds meer op elkaar lijken? Nico van Straalen geeft in dat geval de voorkeur aan een Braziliaanse.

Is evolutie puur toeval, kansberekening? Kan de afsplitsing van de evolutionaire stamboom, zoals tussen aap en mens, nog een keer gebeuren? Heel wat stof voor discussie.

Hoe lang heeft de mens nog?
John: "Ik geef ons nog 500 jaar voordat we onze omgeving en dus onszelf vergiftigd hebben."
Nico: "Ik ben optimistischer. Door genetische uitwisseling wordt onze populatie groter en meer resistent tegen allerlei virussen."

Geeindigd wordt met een toekomstbeeld dat Naturalis waardig is: volgens John blijven uiteindelijk de ratten en de kakkerlakken over, omdat zij zich goed kunnen aanpassen aan hun veranderende omgeving. Nico van Straalen geeft de vleermuizen de grootste kans: zij kunnen de lege gebouwen gaan bewonen die de mensen achterlaten.

Het volgende Naturalis Science Cafe vindt plaats op zondagmiddag 14 juni.